چند سالی هست خشک‌سالی بـه مشکلی جدی به منظور نقاط مختلف کشورمان تبدیل‌شده است. حسن پور فاینانس به صورت جدی در بودجه دیده شده است افزایش دمای هوا، حسن پور فاینانس به صورت جدی در بودجه دیده شده است کاهش نزولات جوی، حفر چاه‌های غیرمجاز،آبیـاری غیراصولی زمـین‌های کشاورزی و … باعث شده که تا ذخایر آبی به‌شدت کاهش‌یـافته و همـین امر نیز بـه خشک شدن رودخانـه‌ها، دریـاچه‌ها و تالاب‌ها انجامـیده است.
در پی خشک شدن این اکوسیستم‌های آبی پدیده گردوغبار و ریزگردها ایجاد و این امر نیز بـه چالشی به منظور مردم سرزمـینمان تبدیل‌شده است.
دریـاچه هامون به‌صورت باتلاق درآمده، دریـاچه جازموریـان فقط دو ماه زمستان کمـی آب دارد و به کویر تبدیل مـی‌شود، دریـاچه بختگان به‌کلی خشک‌شده است. حسن پور فاینانس به صورت جدی در بودجه دیده شده است تالاب‌های نقاط مختلف کشور نیز وضعیتی مشابه دارند.
با توجه بـه گرم شدن زمـین، تغییر اقلیم یک پدیده جهانی است، بعضی کشورها با برنامـه‌ریزی و به‌کارگیری راهکارهایی، صدمـه‌ها و تبعات منفی این پدیده را بـه حداقل مـی‌رسانند و کمترین آسیب را از این تغییر متحمل مـی‌شوند، اما متأسفانـه درون ایران چنین نیست و پیش‌بینی‌های لازم صورت نگرفته، مقابله مناسبی با تغییرات اقلیمـی نمـی‌شود و به همـین دلیل نیز تبعات منفی بسیـاری گریبان گیر کشورمان مـی‌شود کـه جبران‌ناپذیر هستند.
کاهش سطح آب و خشک شدن دریـاچه‌ها، پائین رفتن بستر آب‌های زیرزمـینی درون بسیـاری از نقاط کشور، خشک شدن آب برخی رودخانـه‌ها، کاهش سطح ذخیره آب پشت اغلب سدهای کشور، تخلیـه تعدادی از روستاها طی چند دهه گذشته، گسترش کویر و بیـابان‌های لم‌یزرع و خشک، هر روز سرزمـین ما را تهدید مـی‌کند.
کم‌آبی درون کشورمان بـه خشک شدن دریـاچه ارومـیه، تالاب هورالعظیم، رودخانـه‌هایی چون زاینده‌رود، سیمـینـه‌رود و کارون منجر شده استکم‌آبی درون کشورمان بـه خشک شدن دریـاچه ارومـیه، تالاب هورالعظیم، رودخانـه‌هایی چون زاینده‌رود، سیمـینـه‌رود و کارون منجر شده است، این چالش بر روی اکوسیستم‌های جنگلی نیز مؤثر بوده و به خشک شدن جنگل‌ها منجر شده و همـه این عوامل دست‌به‌دست هم داده که تا شاهد بیـابان‌زایی و ایجاد گردوغبار درون کشورمان باشیم.
صبح دوشنبه ۱۲ تیرماه حسن روحانی، رئیس‌جمـهور درون همایش بین‌المللی مقابله با گردوغبار گفت: نمـی‌توانیم درون مقابل آنچه محیط‌زیست ما را تخریب مـی‌کند بی‌تفاوت باشیم احداث سدهای متعدد درون افغانستان بر استان خراسان و سیستان و بلوچستان تأثیرگذار است.
وی افزود: حسن پور فاینانس به صورت جدی در بودجه دیده شده است نمـی‌توانیم بدون همکاری با کشورهای جهان بر معضل گردوغبار پیروز شویم، ما یک خانواده درون منطقه خاورمـیانـه و غرب آسیـا هستیم و نمـی‌توانیم از هم فاصله بگیریم.
زاینده‌رود از بی‌آبی که تا قرمز شدن آب
در استان اصفهان بر اساس تصمـیماتی کـه در کمـیته توزیع آب درون تاریخ هفتم خردادماه سال جاری گرفته شد، از اواسط ۱۹ خرداد خروجی سد زاینده‌رود کاهش یـافت. آب زاینده‌رود به منظور آبیـاری کشت کشاورزان حوضه زاینده‌رود درون اصفهان از نـهم فرودین ماه بازگشایی‌شده بود و بعد از حدود ۷۰ روز بسته شد.
و اما گرمای این روزهای هوای اصفهان باعث شده که تا جریـان باقی‌مانده آب درون بستر رودخانـه نیز درون روزهای آینده بـه پایـان برسد و بار دیگر شریـان حیـاتی شـهر اصفهان قطع شود.
این درون حالی هست که ۹ خردادماه قرمز شدن رنگ زاینده‌رود درون محدوده لنجان مبارکه سروصدای زیـادی را بـه پا کرد و علی‌رغم حرف‌های ضدونقیض مسئولان، رئیس اداره منابع آب مبارکه و فرماندار لنجان پرده از حقیقت برداشتند و عامل این تغییر رنگ را شستشوی های تصفیـه‌خانـه یزد درون آب زاینده‌رود اعلام د.
این ماجرا نشان مـی‌دهد کـه برخی چالش‌های رودخانـه‌های کشورمان ناشی از سوء مدیریت هست که با توجه بـه روند خشک‌سالی و کم‌آبی بحران را درون این اکوسیستم‌های آبی تشدید کرده است.
چشمان تارِ ماهیـان «تیره»
اوضاع درون غرب ایران هم تعریفی ندارد؛ وقوع خشک‌سالی درون استان لرستان و کاهش چشمگیر منابع آب زیرزمـینی و بارندگی‌ها، دست رودخانـه‌ها را به منظور آب‌رسانی خالی کرده هست به‌طوری‌که درون رودخانـه «تیره» این روزها آب چندانی باقی نمانده است.
این وضعیت رودخانـه «تیره» درون حالی هست که فعالیت پمپ‌های آب غیرمجاز هر آنچه از مایـه حیـات «تیره» بوده را بلعیده که تا هرروز بر عمق بحران زیست‌محیطی درون این رودخانـه بزرگ استان افزوده شود.
استمرار وضعیت بحرانی رودخانـه «تیره» این روزها مرگ هزاران قطعه ماهی درون بستر این رودخانـه را بـه دنبال داشته هست که البته تنـها دلیل آن خشک‌سالی این رودخانـه نیست بلکه هجوم موتور تلمبه‌های غیرمجاز حیـات آبزیـان درون این رودخانـه را درون معرض تهدید جدی قرار داده است.
رودخانـه «تیره» کـه دیگر مانند گذشته جوش‌وخروش خود را ندارد این روزها مستعد هرگونـه بحران و فاجعه زیست‌محیطی هست و این امر زندگی آبزیـان و حیـات‌وحش منطقه را درون معرض خطر قرار داده است.
الهام برنا معاون محیط‌زیست لرستان درون این رابطه درون سخنانی بابیـان اینکه درون فصل خشک‌سالی شاهد کاهش دبی پایـه اکثر رودخانـه‌های استان به‌خصوص رودخانـه‌هایی کـه دبی متوسط و کم و همچنین مصارف بالایی دارند هستیم اظهار داشت: این امر موجب پایین آمدن دبی رودخانـه‌ها مـی‌شود.
وی با بیـان اینکه درون این راستا طی روزهای گذشته شاهد کاهش آب رودخانـه «تیره» دورود بوده‌ایم عنوان کرد: بـه دلیل کمبود آب آبزیـان داخل رودخانـه دچار مشکل شدند.
وضعیت بحرانی کارون
اما درون این مـیان کارون به منظور خوزستان فقط یک رودخانـه نیست، کارون اصلاً حتی رگ حیـات نیست بلکه «شاهرگ زندگی» به منظور مردمانی خسته از نامـهربانی‌ها است. کارون فقط مأموریت رساندن آب را بـه زمـین‌های تشنـه، تالاب‌های غم‌زده، محیط‌زیست بحران‌زده، مزارع بحران‌زای نیشکر، صنایع آلوده‌کننده و خانـه‌های مردم ندارد بلکه وظیفه‌ای فراتر دارد و آن‌هم پمپاژ امـید بـه قلب همـه مردم خوزستان است.
کارون وضع بحرانی کـه سال‌هاست همـه درون مورد آن فریـاد مـی‌زنند را از سر گذرانده و به وضع فوق بحرانی رسیدهخوزستانی‌ها، نشاط و سرزندگی خود را با رودخانـه کارون تنظیم مـی‌کنند. وضع این رودخانـه و سرچشمـه‌های مورد طمع قرارگرفته آن هرسال وخیم‌تر و اورژانسی‌تر مـی‌شود.
اکنون کارون وضع بحرانی کـه سال‌هاست همـه درون مورد آن فریـاد مـی‌زنند را از سر گذرانده و به وضع فوق بحرانی رسیده که تا جایی کـه رودخانـه حتی درون مقطع عبوری از شـهر اهواز هم خشک‌شده هست و بـه علت بی‌توجهی‌های تلنبار شده، جزیره‌هایی کـه مـیهمان ناخوانده کارون هستند، درون حال گسترش و افزایش هستند.
مرگ رؤیـای کودکی مرد ماهی گیر
محمد عباسی از همانانی هست که هر روز قلاب بـه دست مـی‌گیرد که تا از دل رودخانـه‌ای کـه مـی‌گویند فاضلاب بر آب آن غالب شده است، ماهی صید کند. محمد ۶۳ سال سن دارد و روزهای کودکی را درون اطراف همـین رودخانـه سپری کرده است.
او خاطرات شیرینی از این رودخانـه دارد. از همان روزهایی کـه به قول خودش با بچه‌های پر شروشور آن موقع، ناجوانمردانـه از سمت عامری نوعی سم درون رودخانـه مـی‌ریختند که تا ماهی‌های گیج و منگ را اندکی پائین‌تر درون کنار امانیـه کـه آن زمان مس بود را بـه را مثل آب خوردن صید کنند.
وی خاطراتش را ادامـه مـی‌دهد کـه پیـاده با بچه‌ها بـه سمت عامری مـی‌رفتند و بعد سوار تیوپی کـه ظاهراً با هزار تیکه و وصله آن را روبه‌راه کرده بودند، مـی‌شدند و در مـیان موج‌های خروشان رودخانـه‌ای کـه آن زمان حتی قابل کشتیرانی بود، خود را بـه منطقه امانیـه مـی‌رساندند و در این مسیر مـی‌گوید کـه چندین بار واژگون هم مـی‌شدند ولی همـه شنا بلد بودند ولی آن‌ها بیشتر از آب، غرق شادی بودند.
خاطرات محمد همـه هم شیرین نیست و کم‌کم بـه تلخی مـی‌گراید: «جوان فکر مـی‌کنی من اینجا قلاب انداخته‌ام، ماهی نصیبم مـی‌شود؟ خیلی‌ها فکر مـی‌کنند عباسی دیوانـه شده کـه در این رودخانـه بی‌آب و پر از فاضلاب، منتظر هست یک ماهی بـه قلابش نوک بزند، نـه بابا دیگر خبری نیست.»
اما چرا وی همـیشـه اینجا قلاب بـه دست نشسته است: «نشسته‌ام، قلاب بـه دست مـی‌گیریم که تا خاطراتم با فاخر، هاشم، علی و رزاق را مرور کنم و این خاطرات بـه من انرژی مـی‌دهد. یـادآوری همـین خاطرات به منظور من از هزارتا ماهی گرفتن هم مـهم‌تر است. من هنوز با یـادآوری آن روزها امـیدم بیشتر مـی‌شود و گرنـه دیگر خبری از آن رودخانـه کـه در زمستان آب سیلابی آن همـه اطراف را بـه تسخیر درمـی‌آورد، نیست.»
برخی‌ها نوشته‌اند، کف رودخانـه معلوم شده هست ولی آن‌هایی کـه رودخانـه کارون را دیده‌اند مـی‌دانند این خشکی، کف رودخانـه نیستحرف محمد عباسی، حرف همـه مردم خوزستان است. آن‌ها انتظار دارند این رودخانـه کـه فصل مشترک خاطرات شیرین بسیـاری از کودکی‌های پیرمردهای امروزی را رقم‌زده است، حفظ شود ولی امروز رودخانـه کارون بـه گل نشسته است.
برخی‌ها نوشته‌اند، کف رودخانـه معلوم شده هست ولی آن‌هایی کـه رودخانـه کارون را دیده‌اند مـی‌دانند این خشکی، کف رودخانـه نیست کـه خشکی‌های بی‌شماری را درون دل رودخانـه درون اهواز ایجاد کرده بلکه این انباشت گل‌ولای درون اثر سال‌ها بی‌توجهی بـه این رودخانـه هست که چون جزیره بیرون زده است.
امروز رودخانـه کارون را جزیره‌های بی‌توجهی بـه اسارت خود درآورده هست و آن تصاویر هوایی زیبا کـه رودخانـه کارون را پرصلابت‌تر از همـیشـه نشان مـی‌داد، تنـها تصویرگر ظلم مضاعفی هست که بـه این رودخانـه تحمـیل شده است.
کارون خط قرمز است
جواد کاظم نسبت الباجی نماینده این دوره اهواز کـه خود بـه علت اینکه روستایی زاده هست و با گندمزارهای وسیع بخشی از اهواز قد کشیده و روزهای کودکی را سپری کرده بهتر از هری مـی‌داند کـه معنی جاری بودن آب درون یک منطقه چیست.
الباجی درون خصوص وضع اسفناک این روزهای رودخانـه کارون مـی‌گوید: با قاطعیت مـی‌گویم، احیـای رودخانـه کارون از وضع اسفناک فعلی خط قرمز همـه نماینده‌های استان خوزستان هست و حتی نماینده‌هایی کـه رودخانـه کارون درون شـهرهایشان جاری نیست هم درون خصوص این رودخانـه بای شوخی ندارند.
الباجی این را هم مـی‌گوید کـه «بدون تعارف بگویم امروز سرچشمـه‌های رودخانـه کارون مورد طمع قرار گرفته هست و این موضوع دیگر به منظور همـه عیـان شده و اگر امروز من آن را بگویم افشاگری نیست ولی درون این مدت نماینده‌های خوزستان و برخی استان‌های هم‌جوار با قاطعیت درون خصوص جلوگیری از انتقال آب از سرچشمـه‌های رودخانـه کارون بـه سایر نقاط کشور بـه فلات مرکزی ایستاده‌اند.»
ستاندن آب از رودخانـه‌ای کـه در حال مرگ بوده و خدا خود مقدر کرده هست که آب از سرچشمـه‌ها بـه سمت آن گسیل شود که تا در طول مسیر خود، زندگی و امـید و حیـات بـه همـه ببخشید، با کدام استدلال صورت مـی‌گیرد کـه بودجه‌های چند هزار مـیلیـارد تومانی به منظور حفر تونل‌های انتقال آب از سوی دولت درون سال‌های اخیر صورت گرفته است؟
الباجی درون این زمـینـه مـی‌گوید: برخی‌ها عقیده دارند کـه کارون آن‌قدر آب دارد کـه آب آن بـه خلیج‌فارس مـی‌ریزد و ما حتما از ورود آب مازاد بـه آب‌های شور خلیج‌فارس جلوگیری کنیم درحالی‌که این موضوع با مستندات و تصاویری کـه در این مدت منتشر شده و حتی پیشروی آب شور خلیج‌فارس درون مقطعی بـه زمـین‌های کشاورزی آبادان و خرمشـهر بـه علت کاهش آب از سوی رودخانـه کارون، گواهی قاطع بر رد این فرضیـه است.
زنده مانده بـه لطف فاضلاب
شاید جالب باشد کـه این روزها رودخانـه کارون بـه لطف فاضلاب نفس مـی‌کشد و اندک آبی کـه در این رودخانـه جاری است، بـه لطف همان فاضلاب هست که چون سمـی مـهلک موجودات زنده رودخانـه را نیز بـه کام مرگ کشانده است.
در همـین زمـینـه همایون یوسفی دیگر نماینده اهواز مـی‌گوید: حلقه مشترک تمامـی مشکلات زیست‌محیطی درون خوزستان، کمبود آب است. درون سال ۵۸ دبی رودخانـه کارون حدود چهار هزار و ۵۰۰ مترمکعب درون ثانیـه بود ولی اکنون بـه ۳۰۰ مترمکعب درون ثانیـه کاهش پیدا کرده است. اگر ما بحث پائین‌دست کارون را حساب کنیم، فاضلابی کـه وارد کارون مـی‌شود اگر خارج شود شاید قسمت‌های پائین این رودخانـه نیز خشک شود. از وظایف حاکمـیتی دولت‌ها برقراری امنیت، آموزش و سلامت هست که محیط‌زیست یکی از شاخص‌های امنیتی هر منطقه‌ای هست و حتما به آن وظیفه حاکمـیتی عمل و این ضرورت را به منظور مردم تأمـین کنیم.
یوسفی عقیده دارد کـه خشکی‌های رودخانـه کارون کـه در مقطع اهواز به‌شدت بـه چشم مـی‌خورد و توی ذوق هر رهگذری مـی‌زد، عملیـات لایروبی رودخانـه کارون کـه این روزها قطره‌چکانی درون بخشی‌هایی از رودخانـه درون حال انجام هست را ضروری کرده است.
وی گفت: درون جلسه‌ای کـه با وزیر نیرو برگزار کردیم، بـه بیـان اهمـیت، حفظ و احیـای رودخانـه کارون درون استان خوزستان پرداخته شد و در آن جلسه از حاضران درخواست کردم که تا نسبت بـه اجرای طرح‌های لایروبی و احیـای رودخانـه کارون به‌خصوص درون محدوده شـهرستان اهواز رسیدگی و پیگیری لازم را داشته باشد.
وی ادامـه مـی‌دهد: از آنجا کـه یک شرکت هلندی و یک شرکت چینی نسبت بـه انجام لایروبی کارون با امکانات و تجهیزات مناسب اعلام آمادگی کرده‌اند، این مسئله را نیز درون این جلسه مطرح کردیم کـه مورد بررسی حاضران قرار گرفت. معاون وزیر نیرو کـه در این جلسه حضور داشت، آمادگی و موافقت وزارت نیرو درون خصوص حمایت از اجرای این پروژه مـهندسی درون رودخانـه کارون از محل فاینانس خارجی را منوط بـه تعریف پروژه، اخذ مجوزهای لازم و برگزاری مناقصه بین‌المللی اعلام و مصوبه اخیر هیئت‌وزیران درون خصوص استان خوزستان را بستر قانونی به منظور انجام این عنوان کرد.
حذف اعتبار لایروبی
این درون حالی هست که هوشنگ حسونی زاده معاون مطالعات پایـه و طرح‌های جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان کـه متولی اصلی رودخانـه کارون هست چندی قبل درون یک جلسه، خبری ناامـیدکننده داد: از اهواز که تا خرمشـهر ۲۲ مـیلیون مترمکعب از رودخانـه کارون حتما لایروبی شود کـه برنامـه جامعی درون ذیل بحث کاهش آلودگی رودخانـه کارون ارائه دادیم ولی متأسفانـه اعتبار هشت هزار مـیلیـارد تومانی کـه در شورای عالی آب اختصاص داده‌شده بود، حذف شد. درون نقاط بحرانی خرمشـهر این لایروبی صورت گرفته ولی کل مسیر اهواز که تا خرمشـهر ۳۸۰ مـیلیـارد تومان اعتبار لازم دارد کـه در حال تلاش هستیم که تا در قالب موافقت‌نامـه‌ها کار جامعی درون این زمـینـه انجام دهیم.
نامـه سرگشاده رئیس‌جمـهور
شبکه مردم نـهاد محیط زیست کشور: اراده‌ای قوی به منظور خشکاندن کارون، بزرگ‌ترین رود تمدن ساز کشور، شکل‌گرفته استهمـین سال گذشته بود کـه اعضای شبکه سازمان‌های مردم‌نـهاد محیط‌زیست کشور درون نامـه سرگشاده‌ای بـه رئیس‌جمـهور نوشته بودند کـه اراده‌ای قوی به منظور خشکاندن کارون، بزرگ‌ترین رود تمدن ساز کشور، شکل‌گرفته است.
در این نامـه با اشاره بـه ۵۰ سال سابقه سدسازی بدون ارزیـابی زیست‌محیطی درون کشور درون خصوص رودخانـه کارون عنوان شده است: بر این باوریم این روند به‌گونـه‌ای پیش مـی‌رود کـه خواسته یـا ناخواسته اراده‌ای قوی به منظور خشکانیدن بزرگ‌ترین رود تمدن ساز ایران یعنی کارون را شکل داده هست که نمونـه عینی آن را درون طرح سد و انتقال آب پروژه‌های سد و تونل درون استان چهارمحال بختیـاری بر روی رودخانـه کارون از قبیل: ۱- تونل انتقال کوهرنگ یک ۲-سد و تونل انتقال کوهرنگ دو ۳- سد و تونل انتقال کوهرنگ سه ۴-سد و تونل چشمـه لنگان سد و تونل سبزکوه ۵- سد چغاخور ۶- سد دره سبز گرگک ۷- سد سورک دهنو ۸-سد کارون چهار ۹- سد خرسان سه و سد ونک اشاره کرد.
در ادامـه این نامـه تأکید شده است: لذا ضمن احترام و تأکید بر تأمـین اصولی آب آشامـیدنی به منظور همـه هموطنان عزیزمان، از جنابعالی استدعا داریم با استناد بـه مفاد اصول ۴۸، ۵۰ و ۴۴ قانون اساسی جمـهوری اسلامـی ایران و مفاد ابلاغیـه سیـاست‌های کلی محیط‌زیست کشور کـه در آبان ماه ۱۳۹۴ توسط رهبر حکیم انقلاب ابلاغ شده هست و نظر بـه خطر جدی انتقال غیر کارشناسی آب‌ها بـه نام آشامـیدنی و به کام صنایع، دستور فرمایید پیش از آنکه آسیب‌ها و خسارت‌های بیشتری بر این اکوسیستم‌ها و پیکره طبیعت و محیط‌زیست ایران تحمـیل شود نسبت بـه توقف کامل طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای و سدسازی‌های بدون ارزیـابی محیط‌زیستی اقدام نمایند.
شواهد و قرائن حکایت از این دارد کـه برای احیـای رودخانـه کارون وجود ندارد و این رودخانـه سال‌به‌سال بـه سمت کوچک شدن و شاید از بین رفتن درون حرکت است.
راستی محمد عباسی همان پیرمرد ماهیگیر کـه به علت خو گرفتن چند دهه‌ای با کارون از هر کارشناسی این رودخانـه را بهتر مـی‌شناسد و مـی‌داند راز بی‌آبی آن چیست این را هم گفت که: «من فقط از مسئولان مـی‌خواهم این رودخانـه را از خشکی نجات دهند. ما چشم امـیدمان بـه کارون است. توی این گردوغبار کـه زندگی همـه را تلخ کرده، لااقل کارون را از ما نگیرند.»
[دریـاچه هامون به‌صورت باتلاق درآمده، دریـاچه جازموریـان فقط ... حسن پور فاینانس به صورت جدی در بودجه دیده شده است]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Tue, 10 Jul 2018 14:19:00 +0000